Het kantelpunt waarop ze vraagt ‘Hoe is het met jou?’

Roos Koolhof, psycholoog bij Spirit Jeugd en Opvoedhulp, gaat haar hulpverleningsgesprekken het liefst zo open mogelijk in. Zo vertelt zij ook over haar eigen (seksuele) ervaringen als dit passend en functioneel is en haalt ze taboedoorbrekende onderwerpen aan. Roos is binnen Qpido verantwoordelijk voor het Julia programma.

Wat is het Julia programma?
Julia is hulpverlening aan meisjes die vragen hebben over de liefde of problemen hebben met relaties, seksualiteit en grenzen. We proberen hun weerbaarheid te vergroten en ervoor te zorgen dat ze leren accepteren dat er seksuele grenzen bestaan. Daarnaast hebben wij het Romeo traject. Romeo is gericht op jongens, zowel jongens die weerbaarder moeten worden als jongens die over grenzen gaan. Ook zijn er veel jongens die worstelen met hun geaardheid en daarom het traject doorlopen. Lees hier meer over het Romeo & Julia traject.

‘Meisjes zijn echt aan het overleven’

Wat voor meisjes doorlopen het Julia traject?
Julia richt zich op meisjes in de leeftijd van 12 tot 23 jaar, die kwetsbaar zijn in hun seksuele ontwikkeling of die seksueel risicogedrag vertonen. Zij hebben bijvoorbeeld te maken (gehad) met seksueel geweld of vermoedens daarvan. Maar Julia is ook bedoeld voor meisjes die problemen hebben met vriendschappen of die filmpjes of foto’s van zichzelf hebben gedeeld. Sommige meisjes zijn echt aan het overleven. Ze krijgen bijvoorbeeld concentratieproblemen op school of hebben weinig aansluiting bij leeftijdsgenoten omdat zij met andere dingen bezig zijn.

‘In de gesprekken is alles bespreekbaar. Zo gooi ik alles direct op tafel en noem het beestje bij de naam.’

Wat moet ik me voorstellen bij de gesprekken?
Allereerst werken we samen aan een vertrouwensrelatie. Ik probeer zelf het goede voorbeeld te geven, door betrouwbaar te zijn en duidelijk en transparant over wat we gaan doen maar ook bijvoorbeeld door te vertellen over mijn eigen ervaringen op het gebied van seks als dat functioneel is. Natuurlijk is het belangrijk dat zowel het meisje als ik aangeven waar de grenzen liggen, maar ik ben voor totale openheid. Zo gooi ik alles direct op tafel, noem het beestje bij de naam.

Hoe wordt daarop gereageerd?
Het zorgt soms voor een schrikreactie maar meestal leidt het ertoe dat de meisjes opener worden. Het normaliseren van praten over seks en het opzoeken van grenzen speelt een grote rol in de gesprekken. Daarnaast leer ik meisjes omgaan met gevoelens van schaamte en schuld. Voor mij was het in mijn jeugd normaal om complimenten te krijgen maar dat is niet voor iedereen zo. Alle pubers zijn onzeker. Ik denk dat het goed is om te bekrachtigen wat wel goed gaat in plaats van alleen op het negatieve te focussen.

Bij Spirit wordt gewerkt met ‘het vlaggensysteem’. Je kijkt dan naar leeftijd en ontwikkeling van de meisjes en naar zaken als gelijkwaardigheid en zelfrespect. Dit zijn lastige termen. Hoe leg jij dit uit aan de meisjes?

Ik gebruik vaak afbeeldingen waarop verschillende interacties te zien zijn. Aan de hand daarvan ga ik het gesprek aan. Ik vraag bijvoorbeeld of ze het normaal vinden wat ze zien en wat ze er goed aan vinden. Ik merk dat meisjes soms irreële gedachten hebben over seks.

‘Veel meisjes hebben seks omdat ze denken dat het erbij hoort maar niet omdat het leuk is.’

Zoals?
Veel meisjes hebben seks omdat ze denken dat het erbij hoort maar niet omdat het leuk is. Als de jongen maar plezier heeft. Zij cijferen zichzelf weg.

Wanneer is een traject succesvol?
Het doel is dat een meisje na negen maanden weerbaarder geworden is. Elk traject ziet er natuurlijk een beetje anders uit. Je wilt zoveel mogelijk informatie over seksualiteit geven waardoor er een realistisch beeld over liefde, relaties en seksualiteit ontstaat. Daarnaast zit er soms ook traumaverwerking of sociale media weerbaarheid bij. Na zes maanden leg ik de regie bij het meisje neer. Zij plant dan zelf de afspraken in. Wederkerigheid is een belangrijk thema. Het is mooi om te zien dat in de eerste periode het meisje veel met zichzelf bezig is maar dat er op een gegeven moment een kantelpunt komt. Ze krijgt dan ook interesse in mij en vraagt bijvoorbeeld hoe het met mij gaat. Dat geeft mij een trots gevoel. Na het traject zoeken we in het netwerk van het meisje iemand die de rol van de Julia begeleidster overneemt. Dat kan een familielid zijn of een vriend of vriendin.

Wat maakt het Julia traject bijzonder?
Het traject is laagdrempelig. Zo gaan we naar jongeren toe en spreken we af waar zij het prettig vinden. De regie ligt in handen van het meisje. We gaan ook samen de straat op om bijvoorbeeld te oefenen hoe je kunt reageren als je wordt aangesproken. We proberen samen dingen uit, kijken hoe het gaat en welke gedachten er opkomen.

In hoeverre zijn ouders betrokken bij het traject?
Dat hangt eigenlijk helemaal van het meisje af. Vaak zijn de ouders er in het eerste gesprek bij zodat zij ook weten met wie hun dochter aan de slag gaat. Vervolgens ligt het aan de wensen van het meisje of ze er wel of niet bij zijn. Gesprekken kunnen samen gevoerd worden of apart.

‘Ouders beginnen niet over seks. Het is puur ongemak.’

Wat geef je mee aan ouders?
Wees open over seksualiteit. Bezorgdheid mag, maar wijs iets niet af. Experimenteren is normaal. Vaak vraag ik naar de eigen seksuele voorlichting en opvoeding van de ouders. Als ze zelf geen voorlichting gehad hebben zeggen ze vaak dat ze dat wel gemist hebben. Meestal is het puur ongemak waarom ouders er niet over beginnen.

‘Je bent niet de enige, dat is een rustgevend idee.’

Welke trends en ontwikkelingen zie je tegenwoordig in jouw vakgebied?
Natuurlijk gebeurt er veel online en op het gebied van sexting en grooming. Omdat ze de gevolgen van hun gedrag niet kunnen overzien maken ze geregeld onveilige keuzes. Zo begeleiden we veel jongeren die slachtoffer zijn van de gevolgen van sexting. Echter, ik denk ook dat jongeren nu veel makkelijker aan informatie komen. Zij zijn beter op de hoogte en maken vaak daardoor bewustere keuzes. Zo hebben jongeren op steeds latere leeftijd seks (seksonderje25e.nl). Daarnaast zie je veel in de media over seks. Je ziet dat je niet de enige bent die met bepaalde zaken kampt. Dat is een geruststellend idee.

Dankjewel!

Door: Jitka Peeters

Heb je vragen naar aanleiding van dit interview? Je kunt ons altijd mailen: info@qpido.nl